به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، هجدهمین نشست «آینه‌بندان»، با حضور علی‌الله سلیمی و سمیرا اصلان‌پور، نویسنده و منتقد ادبی، به نقد و بررسی رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» اثر فاطمه بهبودی اختصاص داشت.
اصلان‌پور در این نشست با اشاره به دوران افول داستان‌نویسی در سال‌های اخیر کشور گفت: داستان‌های سال‌های اخیر کشور اُفت شدیدی داشته است. این ایراد به دلایل مختلف از جمله نبود حمایت‌های لازم از سوی سازمان‌های مربوطه و ضعف اقتصاد رمان‌نویسی است. همچنین نویسنده‌های ما نیز همانند سابق دل به کار نمی‌دهند. از طرفی هم ذائقه خانواده‌های ایرانی تغییر کرده و کتاب و کتاب‌خوانی جای خود را به دیگر رسانه‌ها داده است.
وی در ادامه در مورد رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» گفت: این اثر را نمی‌توان رمان دانست. بلکه گزارشی داستان‌گونه از شرایط زندگی یک زن است که نویسنده وی را بهانه‌ای برای مقایسه رفتار مردان در خانواده‌های قدیم و امروزی قرار داده است. این ایده نویسنده به هیچ عنوان قابل قبول نیست. چرا که تصویر ارائه شده زن در این کتاب کاملا کلیشه‌ای است. همچنین نویسنده سعی داشته تا با تقسیم‌بندی زمانی، نوع زندگی مردم در قدیم و حال، گذشته را خوب و حال کنونی را منزجر کننده نشان دهد.
اصلان‌پور افزود: نویسنده رمان امروز باید تجربه کافی برای داشتن قلمی قوی و باورپذیر به دست آورد. عدم کسب اطلاعات لازم برای آغاز نگارش یک رمان، آن هم رمان اجتماعی، به زحمات نویسنده اثر آسیب و نتیجه کار را ناقص و غیر قابل باور می‌سازد. به عنوان مثال در این رمان همه شخصیت‌های اثر منفی نمایش داده شده است. این منفی‌بافی‌ها از سوی نویسنده بسیار سطحی و بدون تحلیل عمیق است.
ساختار رمان من راوی برای زمستان سرد...
اصلان‌پور در ادامه گفت: به هر داستانی می‌توان از دو جهت ساختاری و محتوایی نگاه کرد. ساختار داستان این رمان «من راوی» است. اما از سوی نویسنده به‌خوبی شناخته شده نیست و همین دلیل موجب گمراهی مخاطب هنگام مطالعه اثر می‌شود. چرا که این شیوه از رمان‌نویسی به احساس صمیمیت نویسنده با مخاطب نیازمند است. در غیر این‌صورت نویسنده در دام خاطره‌نویسی قرار می‌گیرد.
این نویسنده و منتقد ادبی با اشاره به محتوای کتاب مورد بحث در این نشست گفت: این رمان سرشار از نکات منفی جامعه اطراف ما است و به طور مداوم از سوی راوی مورد قضاوت قرار می‌گیرد. این امر موجب دوری مخاطب از راوی می‌شود. این موضوع از نظر محتوایی هم به رمان آسیب زده است. همچنین مخاطب منفی‌ترین شخصیت داستان را راوی می‌یابد.
اصلان‌پور افزود: رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» طرح داستانی مستحکمی ندارد. به‌خصوص ابتدای داستان که بسیار مهم است به صورت جذاب و گیرا آغاز نمی‌شود. ماجرای طلاق شخصیت زن داستان از همسرش در همان ابتدا مطرح و با ابهاماتی که تا پایان داستان ادامه دارد پیش می‌رود.
وی درخصوص شخصیت‌پردازی رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» گفت: هر رمان دارای چند شخصیت اصلی و فرعی است که شخصیت‌های اصلی آن باید بیشتر حضور و موثر باشند. اما در این رمان شخصیت‌پردازی‌ها به خوبی انجام نشده است. به این ترتیب مخاطب تنها با تصویر مبهمی از شخصیت‌های داستان روبه‌رو می‌شود.
اصلان‌پور ادامه داد: رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» از جذابیت‌های لازم برای مخاطب برخوردار نیست. برخی رمان‌ها با تمامی مشکلات‌شان به این جذابیت‌ها دست می‌یابند. چرا که راوی دارای تمامی ایراداتی است که به شخصیت‌های اطراف خود می‌گیرد و نقد می‌کند. در این شرایط مخاطب نمی‌تواند همذات پنداری کند. این اثر از هیچ‌گونه ویژگی دوست‌داشتنی لازم در یک رمان بهره‌مند نیست. مخاطب باید ویژگی‌های مشترک با راوی داستان را بیابد تا بتواند ارتباط عمیق با اثر برقرار کند.
وی با تاکید بر پرهیز از سطحی‌نگری در نوشتن رمان گفت: این اثر سرتاسر منفی‌بافی است و راوی در تلاش است تا خودش را مثبت ارائه کند. در حالی‌که وی خود نیز یک شخصیت منفی و همانند دیگران است. متاسفانه به نکات منفی جامعه سطحی نگری شده و مطالب ارائه شده عمق لازم را ندارند. شاید اگر نویسنده از کلی‌گویی‌ها فاصله گرفته و با دید وسیع‌تری نسبت به معضلات جامعه داستان را پیش می‌برد موفقیت بیشتری در جذب مخاطب به دست می‌آورد.
گمشدن جهان‌بینی نویسنده در داستان
سلیمی نیز در این نشست با ارائه نکاتی در مورد این رمان گفت: یکی از ضعف‌های این رمان عدم ارائه جهان‌بینی دقیق راوی است. اگر مخاطب از جهان‌بینی راوی مطلع شود بهتر می‌تواند افکار او را درک کند و روند داستان را بفهمد. در غیر این‌صورت مخاطب چگونه نگاه راوی به جامعه را درک کند. این اثر یک رمان دیالوگ‌محور است و کمتر به ماجراجویی می‌پردازد. این شیوه‌ای است که نویسنده در پیش گرفته و نمی‌توان آن را نهی کرد. همچنین رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» داری ویژگی‌های لازم برای ساختار داستانی است و در نتیجه نمی‌توانیم آن را داستان ندانیم. به هر حال هر اثری دارای نقاط قوت و نقاط ضعفی است که ممکن است هر کدام قوت بیشتری داشته باشد.
وی افزود: این اثر داستان زنی است که بلاتکلیف و آشفته است. نویسنده این آشفتگی و سردرگمی را به خوبی به مخاطب ارائه می‌دهد. زن داستان با تمامی مشکلات تلخی که دارد، دریچه امیدی را برای خود باز گذاشته است. نویسنده با موفقیت توانسته پایان خوشی را برای راوی داستان قرار دهد که نور امیدی برای ادامه زندگی باشد.
بهبودی، نویسنده اثر، در ادامه این نشست با توجه به مطالب ارائه شده از سوی منتقد هجدهمین نشست «آینه‌بندان» گفت: رمان «زمستان سرد و شمعدانی‌های ترمه‌ای» دارای صحنه‌سازی و تصویرسازی است. این اثر دارای دیالوگ‌های داستانی است که مخاطب را به همراه خود به عمق داستان می‌برد. نمی‌توانیم این اثر را گزارشی دارای پرداختی داستانی بدانیم. چرا که موقعیت‌های داستانی در این رمان نهفته است و شیوه ارائه داستان روایی است و راوی دارد.
وی ادامه داد: در این نشست نقد و بررسی انتظار می‌رفت که به صورت علمی در مورد اثر بحث و تبادل نظر می‌شد. اما متاسفانه در مورد لحن، نثر و ژانر اثر هیچ نظری داده نشد. اگر منتقدین این نشست معتقدند راوی داستان زنی خودخواه و یک بعدی است، من در کار خودم موفق بودم. چرا که هدف از نگاشتن این اثر ارائه چنین شخصیتی بود.
بهبودی با ارائه تصویری روشن از موضوع و دیدگاه خود در این رمان گفت: این رمان به بحرانی اجتماعی اشاره دارد که از سوی منتقد اثر در برنامه «آینه‌بندان» درک نشده است. بحرانی که بسیاری از مردم روزانه با آن درگیر هستند و از آن رنج می‌برند. این رمان برای نقد نیازمند مطالعه دقیق و فهم درست بحران‌های ارائه شده است. زن داستان که راوی اثر نیز هست، خلأ و تنهایی زیادی در زندگی دارد و همین امر او را مجبور به داشتن رفتارهای ناپسند می‌کند. این زن به دلیل تنهایی نیازمند حمایت و تکیه‌گاه است. نیافتن تکیه‌گاهی مناسب و عدم حمایت درست و اخلاقی از زن، وی را به سوی خودخواهی پیش می‌برد و صدمه‌های زیادی را به روح و روانش وارد می‌سازد. آسیب‌هایی که زن در این داستان می‌بیند، خواه یا ناخواه، به جامعه نیز سرایت کرده و آن را آلوده می‌سازد.
نظر شما